< უკან დაბრუნება

მარტვილის ტაძარი (მარტვილის რ-ნი), ბიბლიოგრაფია:

1. ამერ-იმერელი.მარტვილი (სამეგრელო) //ივერია.-1893(3 იანვ.).-N114.-გვ.2-3. - მარტვილის ტაძრის სიძველეთა აღწერილობა.

2. ქართული ხელოვნების ისტორია.- თბ., 1961.- გვ.180-182.//ამირანაშვილი შ. ქართული ხელოვნების ისტორია.- თბ., 1971.- გვ.175-178. - მარტვილის ტაძრის არქიტექტურა, აგებისა და გადაკეთების თარიღი.

3. ასათიანი გ. მიწისძვრით დაზიანებული გუმბათის გამაგრება //ძეგლის მეგობარი.-1965.-N5.-გვ.55-56. - ძეგლის დაზიანებული გუმბათის შეკეთებისა და აღდგენის შესახებ.

4. ბაკურაძე კ. მარტვილის მოზაიკა //ძეგლის მეგობარი.76.-1987.-გვ.28. - მარტვილის ტაძრის მოზაიკის ნაშთების გადასარჩენად ჩატარებული სამუშაოების შესახებ.

5. (ხოშტარია დიმიტრი) დუტუ მეგრელი. ტფილისი, 22 თებერვალი //ივერია.-1903(22 თებ.).-N42.-გვ.1. - ტაძრის განძეულობის დაცვის აუცილებლობაზე. მოხსენიებულია პ. უვაროვა.

6. ელიავა გ. მარტვილი.-თბ.,1959. - მარტვილის ანუ ჭყონდიდის ნაგებობათა კომპლექსის ისტორია.

7. ელიავა გ. ჭყონდიდი-მარტვილი.-თბ.,1962.-გვ.18-39. - ტაძრის საეპისკოპო კათედრად გადაქცევის თაობაზე; კომპლექსში შემავალი ნაგებობების არქიტექტურული დახასიათება; კედლის მხატვრობის თავისებურებათა ანალიზი.

8. ელიავა გ. აბაშისა და ტეხურის ხეობების ღირსშესანიშნაობანი: მეგზური.-თბ.,1971.-გვ.47-5. - მარტვილის არქიტექტურული კომპლექსის მოკლე ისტორია, ხუროთმოძღვრული დახასიათება, მხატვრული ფორმების მიმოხილვა.

9. მარტვილელი. მარტვილი //ივერია.-1878.-N38.-გვ.2-4. - ტაძრის შესახებ ხალხში შემორჩენილი თქმულება.

10. მარტვილი //ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია. ტ.VI.- თბ., 1983.- გვ.458. - მოკლე ცნობები ტაძრის შესახებ.

11. მარტვილის მონასტერი (სამეგრელო) //მწყემსი.-1894.-N4.-გვ.4-6. - ტაძრის ისტორიულ-გეოგრაფიული გარემო-ზოგადი მიმოხილვა.

12. მეფისაშვილი რ. მარტვილი.- თბ., 1961.-1 დეკემბერი //გაზ. "შრომის დროშა"(მარტვილი).-1966(1 იანვ.). - ბუკლეტში აღწერილია მარტვილის, ანუ ჭყონდიდის სახელით ცნობილი ძეგლის არქიტექტურა.

13. მგზავრი ს. მარტვილი (სამეგრელო)ნიმუში ჩვენებურის დაუდევრობისა //ცნობის ფურცელი.-1898(1 ვაგვ.).-N597.-გვ.2-3. - ტაძრიდან გატაცებული ხატის შესახებ.

14. სამეგრელო //ივერია.- 1900 (2 ივნ._.- N116.- გვ.2 - ტაძრის შეკეთებისა და გრიგოლ დადიანის შესაწირავის თაობაზე.

15. ტფილისი //ივერია.- 1903 (18 თებ.).- N38.- გვ.1. - ალექსანდრე ეპისკოპოსის უარი გრაფინია უვაროვას თხოვნაზე მარტვილის ტაძრის განძის მოსკოვის მუზეუმისათვის გადაცემის გამო.

16. მარტვილი //ქართული ლაპიდარული წარწერების კორპუსი.II.: დასავლეთ საქართველოს წარწერები. ნაკვ.I (IX-XIII ს.).- თბ., 1980.- გვ.34-37; გვ.95; გვ.174. - მარტვილის(ძველი ჭყონდიდის) ტაძრის - სანათლავის სამშენებლო და გალატოზ მიქაელ ოპიზრის - წარწერების განხილვა. მოხსენიებულნი არიან: მ.ბროსე, დიუბუა დე მონპერე. მოცემულია სილუსტრაციო მასალა (სურ.11).

17. ყაუხჩიშვილი თ. იოანე-ვახტანგის ბერძნული წარწერა //საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის მოამბე.- 1950.- ტ.XI.- N6.- გვ.397-399. - ღვთისმშობლის მიძინების ეკლესიის ბერძნული წარწერის ანალიზი.

18. ყაუხჩიშვილი თ. ბერძნული წარწერები საქართველოში. -თბ., 1951.- გვ. 91-104. - მარტვილის არქიტექტურული კომპლექსიდან ღვთისმშობლის მიძინების ეკლესიის მოკლე ისტორია, შემორჩენილი ბერძნული წარწერების ვრცელი აღწერილობა და ანალიზი. მოხსენიებულნი არიან: მ.ბროსე, დ.გორდეევი, ექვ.თაყაიშვილი.

19. მარტვილი //ყაუხჩიშვილი თ. საქართველოს ბერძნული წარწერების კორპუსი. -თბ., 2004.-გვ.122-132. - ტაძრის ბერძნულ წარწერათა ანალიზი.

20. ყვირილიდან მარტვილამდის //მწყემსი.-1886.-N21.-გვ.3-4. - ტაძრის სავალალო მდგომარეობის შესახებ.

21. მარტვილის ტაძარი ჭყონდიდში //ჩუბინაშვილი გ. ქართული ხელოვნების ისტორია.-ტ.I.- თბ., 1936.- გვ.115-128. - მარტვილის ტაძრის ვრცელი ხუროთმოძღვრული დახასიათება. ტექსტს ახლავს ნ. სევეროვის აკვარელის მიხედვით შესრულებული სურათები, კათედრალისა და ტაძრის გეგმები.

22. ცინცაძე ვ. მარტვილის სვეტი //ძეგლის მეგობარი.-1981.-N56.-გვ.30-39. - მარტვილის სამონასტრო კომპლექსში ჩატარებული მეცნიერულ-დაცვითი სამუშაოების მიმდინარეობა და შედეგები.

23. ჩიხლაძე ნ. XVI-XVII საუკუნეების ისტორიულ პირთა გამოსახულება - მარტვილის ეკლესიაში //ნარკვევები.III(საქართველოს სახ. მუზეუმი).-1997.-გვ.105-113. რეზ. ინგლ. ენაზე(გვ.112-114). - ტაძრში გამოსახულ ისტორიულ პირთა იდენტიფიცირებისათვის.

24. ჩიხლაძე ნ. "ტყვეობიდან დახსნის" წმ.გიორგის სასწაული მარტვილის ეკლესიის XVI საუკუნის მოხატულობაში //საქართველოს ხელოვნების მუზეუმი. XIX სამეცნიერო სესია. მოხსენებათა თეზისები.-თბ., 2001. -გვ.4-6. - ტაძრის მოხატულობის ანალიზი.

25. ჩიხლაძე ნ. მარტვილის მონასტრის მხატვრობის სახისმეტყველებისათვის / ნარკვევები.V (საქართველოს სახ. მუზეუმი).- 1999.- გვ. 101-115. - მარტვილის ტაძარში შემორჩენილი სხვადასხვა ეპოქაში შესრულებული მოხატულობის იკონოგრაფიული თავისებურებანი.

26. მარტვილი //იამბე, ციხის ნაშალო....-თბ.,2007.-გვ.110-111. - ტაძრის შესახებ არსებული თქმულება. ტექსტს ახლავს ტაძრის ფოტო.

27. მარტვილი //თაყაიშვილი ექვ. არხეოლოგიური მოგზაურობანი და შენიშვნანი. წ.II.- ტფ., 1914.-გვ.39-128. - ხუროთმოძღვრულ კომპლექსში შემავალი ნაგებობების არქიტექტურული დახასიათება, წარწერების ანალიზი, ფრესკების, ჯვრების, ჭურჭლის, იარაღებისა და სხვა ნივთების ვრცელი აღწერილობა. მოხსენიებულია მ.ბროსე.

28. ჭყონდიდზე აღმართული წმინდა ჯვარ-ტაძარი. მარტვილი // საქართველოს სულიერი საგანძური. წ.I.- თბ., 2005.-გვ.56-61. - ტაძრის აგების ისტორია, მოკლე ხუროთმოძღვრული აღწერილობა, კულტურულ-საგანმანათლებლო საქმიანობა. მოხსენიებულნი არიან: სტეფანე სანანოისძე (X ს.), გიორგი ჭყონდიდელი, იოანე ჭყონდიდელი, იოანე მესვეტე (XI ს.)გიორგი ჭყონდიდელ-მწიგნობართუხუცესი (XI-XII სს.), ანტონ ცაგარელი-ჭყონდიდელი (XVIII ს.) და სხვები. ტექსტი ქართ. და ინგლ. ენებზე. ახლავს ძეგლისა და სიძველეთა ფოტოები.

29. ჭყონდიდის ეპარქია: მარტვილის ღვთისმშობლის მიძინების მონასტერი // გუნია ირ. საქართველოს მონასტრები: ენციკლოპედიური ცნობარი.- თბ., 2005.- გვ.157-159. - VI-VII სს.-ში დაარსებული ტაძრის (ღვთისმშობლის მიძინების ტაძარი, ჩიქვანების ეკლესია) მოკლე ისტორია, კულტურულ-საგანმანათლებლო საქმიანობა, მოკლე ცნობები ტაძარში მოღვაწეთა შესახებ. მოხსენიებულნი არიან: ბაგრატ IV (XI ს.), სტეფანე სანანოისძე(X ს.), გიორგი ჭყონდიდელი(XI ს.), რომანოზ მესვეტე(XIX ს.), ეპისკოპოსი ვახტანგი (ახვლედიანი) და სხვები. ტექსტს ახლავს ტაძრის ფოტო.

30. ფეოდალური ეპოქის არქიტექტურა: მარტვილის ტაძარი //ციციშვილი ირ. ქართული არქიტექტურის ისტორია.- თბ., 1955.- გვ.45. - მცხეთის ჯვრის ტიპის ტაძრის - მარტვილის მოკლე აღწერილობა.

31. გიტინსი მ. ქართული კედლის მხატვრობის სამი ნიმუშის კონსერვაციისადმი მეთოდოლოგიური და პრაქტიკული მიდგომა //ქართული ხელოვნება ევროპისა და აზიის კულტურათა კონტექსტში. ვ.ბერიძის სახელობის საერთაშორისო სიმპოზიუმი (2008 თბილისი). თეზისები.- თბ., 2008.-გვ.122. - განხილულია ქართველი და იტალიელი სპეციალისტების მიერ მარტვილის ღვთისმშობლის სახელობის ტაძარზე ჩატარებული სამუშაოები.

32. რჩეულიშვილი ლ., ცინცაძე ვ. სვეტი უბისსა და მარტვილში. მარტვილის სვეტი //რჩეულიშვილი ლ. ქართული ხელოვნების ნარკვევები.- თბ., 1994.- გვ.182-191. - ხალხური გადმოცემა მარტვილის სვეტის შესახებ. სვეტის სართულების ვრცელი ხუროთმოძღვრული დახასიათება, ფასადის შემკულობის თავისებურებანი, შენობის აგების თარიღის დადგენა, შედარება უბისის სვეტის არქიტექტურასთან.

33. მარტვილის ტაძარი //ბერიძე ვ. ძველი ქართული ხუროთმოძღვრება. - თბ., 1974.-გვ.108-109. - ტაძრის არქიტექტურისა და შემდგომი (X ს.) გადაკეთების შესახებ. მოცემულია ძეგლის ზომები. ტექსტს დართული აქვს გეგმა და სქემატური რეკონსტრუქცია, ნ.სევეროვის ნახატი.

34. ნადარაია ფ., ბიგვავა ზ. მარტვილი. ქუთაისი; 2009.- გვ.5-9  - მოკლე ცნობა მარტვილის კომპლექსის მთავარი ნაგებობის - X საუკუნეში გადაკეთებული ღვთისმშობლის მიძინების სახ. ტაძრის, ამავე საუკუნეში აგებული სამსართულიანი მცირე ეკლესიისა (ჩიქვანთა ეკლესია) და XII საუკუნით დათარიღებული სვეტის შესახებ. მოხსენიებულნი არიან: მეფე გიორგის II (X ს.), სტეფანე სანანოის ძე (X ს.), გიორგი ჭყონდიდელი (XI ს.), იოანე მესვეტე (XI ს.), რომანოზ მესვეტე (XIX ს.), ანტონ ცაგარელი-ჭყონდიდელი(XVIII ს.). ტექსტს ერთვის ძეგლთა ფოტოები.

35.  აღდგა "მცირე ჩიქვანების" ეკლესია //გაზ. "საქართველოს რესპუბლიკა".-2000(2 სექტ.).-გვ.2.

36. ბართაია ე. მარტვილი //გაზ. "სახალხო განათლება".-1980(30 იანვ.).-გვ.4.

37. კუცია-ბახია ს. მოარტვილის მონასტერში //გაზ. "შრომის დროშა"(მარტვილი).-1972(26 დეკ.).

38. მესენგისერი ზ. ჭრილობები მარტვილის ტაძრის ფრესკებზე //გაზ. "ლიტერატურული საქართველო".- 1982 (22 იანვ.).- გვ.7.

39. სანიკიძე თ. მარტვილის ტაძარი //გაზ. "კოლხეთი"(სენაკი).-1970(5 მარტი).

40. სულავა ნ. რეკენ მარტვილის ზარები //გაზ. "საქართველოს რესპუბლიკა".-1997(22 ნოემბ.).-გვ.12. - მარტვილის ტაძრის ისტორიიდან.

• მარტვილის ტაძარი - მთავარი გვერდი
• მარტვილის ტაძარი - აღწერა, ისტორია, მდებარეობა
• მარტვილის ტაძარი - ფოტოგალერეა // ფოტოალბომი სრული ვერსია