<უკან დაბრუნება

საჩხერის რაიონის ისტორიული ძეგლები

1. აბაშიძეების ეკლესია
2. არგვეთის ანტ. ხანის ნამოსახლარი (არქეოლოგ.ძეგლი)
3. ბაჯითის სამების ეკლესია (ლაპიდ. წარწ. - მე-11-12 ს)
4. გორაძირის სამარხი და ნამოსახლარი (არქეოლოგიური ძეგლი, ანტიკ. ხანის)
5. გორისას ეკლესია
6. დარყის ეკლესიები (დარყას მთავარანგელოზისა და "ჭაბუკმთის" ბერთეკლესიები)
7. დუნთას მთავარანგელოზის და გორიჯვრის ეკლესიები, (ლაპიდ წარწ.), სამარხი (გვ,ბრინჯ)
8. ეხვევის ღვთისმშობლის ეკლესია, ეხვევის ეკლესია (ბარელიეფ, მე-11 ს., ლაპიდ წარწ.)
9. კარბოულის სამარხები (ელინისტ.ხანის,  არქეოლოგიური ძეგლი)
10. მახათაურის ეკლესია
11. მერჯევის წმ.სამების ეკლესია
12. მოდინახეს ციხე, ნასახლარები
13. ნაჩერქეზევი (არქეოლოგიური ძეგლი, ძვ.წ. III ათასწლ)
14. ორღულის წმ.გიორგის ეკლესია
15. პასიეთის გორასამარხი (არქეოლოგიუეი ძეგლი)
16. პერევის სამარხი (განძი, გვ.ბრინჯ ხანის, არქეოლოგიური ძეგლი)
17. რგანის ეკლესია (ლაპიდ წარწ.)
18. საირხის წმ.ნიკოლოზის ეკლესია, საირხეს სამარხი (არქეოლოგიური ძეგლი)
19. საჩხერის ეკლესიები (საჩხერის ღვთისმშობლის მიძინების და წმ.ნინოს ეკლესიები)
20. სავანის წმ.გიორგის ეკლესია
21. სპეთის ეკლესიები (XI ს)
22. სხვიტორის მაცხოვრის ამაღლების ეკლესია
23. ტბეთის ნაეკლესიარი ბზები
24. ქორეთის მაცხოვრის ეკლესია (XI საუკუნე, ლაპიდ წარწ)
25. ღვთაების ეკლესია (ზედა მაცხოვარი)
26. ჩიხის ეკლესიები - ღვთისმშობლის (მე-12 ს - ლაპიდ. ჩუქურთმ), სამების ეკლესია და ციხე, სამარხი (ანტ.ხანის)
27. ცხამის ეკლესია, ცხამის წმ.გიორგის ეკლესია
28. ჭალის ეკლესიები (XVI-XVIII საუკუნეების, წმ.გიორგის და დრბოს მთაზე მდებარე ღვთისმშობლის სახელობის ეკლესიის ნანგრევები, (ფრესკ, წარწ.)
29. ჭორვილის (ჭორვილა) წმინდა მარინეს სახელობის ეკლესია, ციხე (ფრესკის ფრაგმენტები)
30. ხახეთის ნაეკლესიარი
31. ჯალაბეთის ეკლესია
32. ჯალაურთას ეკლესია, სამარხი (ელინისტ ხანის)
33. ჯრიის კოშკის ნანგრევი და შვერილაბსიდიანი დარბაზული ტიპის ეკლესია
34. ჯრუჭის მონასტერი (სოფელ ცხომარეთთან, XI ს)

საჩხერის არქეოლოგიური ძეგლები - სხვადასხვა დროის არქეოლოგიური ძეგლები ქ.საჩხერის ტერიტორიაზე და მის მიდამოებში. XIX საუკუნის 70-იან წლებში შემთხვევით აღმოჩენებს ყურადღება მიაქცია დ.წერეთელმა. არქეოლოგიური კვლევა ჩატარდა 1910 წელს (ექვთიმე თაყაიშვილი, 1939), 1945-1946 (ბ.კუფტინი), 1955 (ო.ჯაფარიძე), 1957 (ნ.ღამბაშიძე), 1966-1968 (ჯ.ნადირაძე). შესწავლილია ძვ.წ. III ათასწლეულის ძეგლები ადგილ ნაჩერქეზევში. საჩხერის ჩრდილოეთით გათხარეს მოდინახეს ციხე. მნიშვნელოვანი აღმოჩენებია სოფელ საირხეში. სხვადასხვა დროის არქეოლოგიური ძეგლები მიკვლეულია საჩხერის მიდამოებში: დუნთაში და ადგილ ჟალიეთში - გვიანდელი ბრინჯაოს ხანის განძები; სოფელ ჩიხაში - ადრინდელი ანტიკური ხანის ნამოსახლარი; გორაძირში - წინა ანტიკური და ანდრინდელი ანტიკური ხანის სამაროვანი და ნამოსახლარი; სოფლებში ჯალაურთასა და კორბოულში ელინისტური ხანის სამარხები. სოფელ პერევში - გვიანდელი ბრინჯაოს ხანის განძი და ადრინდელი ფეოდალური ხანის რკინის საწარმოო უბნები; სოფელ კალვათაში - რკინის ხანის სამეურნეო იარაღი; სოფელ არგვეთში - ადრინდელი ანტიკური ხანის ნამოსახლარი. აღმოჩენები ადასტურებენ, რომ ძვ.წ. III ათასწლეულიდან საჩხერის "ქვეყანა" მჭიდროდ იყო დასახლებული და კულტურულ - ეკონომიკური კავშირი ჰქონდა აღმოსავლეთსა და დასავლეთის უძველეს ცივილიზაციებთან.

წყარო: საჩხერის არქეოლოგიური ძეგლები

ქალაქ საჩხერის ადმინისტრაციული ერთეული:

საჩხერე - წმინდა ნინოს ეკლესია - 1904 – 1905 წ.წ.

ღვთისმშობლის ეკლესია - გვიანი შუასაუკუნეები;

საირხის ადმინისტრაციული ერთეული:

საირხის წმინდა ნიკოლოზის ეკლესია - XIX ს. (აღდგენა-რეაბილიტაცია ჩაუტარდა 2000 - 2018 წლებში);

ჭორვილა - მაცხოვრის ეკლესია - XIX ს. (1901 წ.)

ჭორვილა - წმინდა მარინეს ეკლესია - გვიანი შუასაუკუნეები;

ჭორვილა - წმინდა გიორგის ეკლესია - გვიანი შუასაუკუნეები;

გორისის ადმინისტრაციული ერთეული:

გამოღმა არგვეთი - ღვთისმშობლის ეკლესია - გვიანი შუასაუკუნეები;

გორისა - თხმორისის წმინდა გიორგის ეკლესია - XIX ს;

გორისა - ადაურის წმინდა გიორგის ეკლესია  - XIX ს;

ჭალოვანის ადმინისტრაციული ერთეული:

გორიჯვარი - წმინდა გიორგის ეკლესია - XIX ს;

ლაღური, ნასოფლარი გორიჯვართან - ნაეკლესიარი მიძინებისა

ხვანი - ნასაყდარი - გვიანი შუასაუკუნეები;

ხვანი - კვირაცხოვლის ნაეკლეიარი - გვიანი შუასაუკუნეები;

ხვანი - წმინდა გიორგის ეკლესია - XIX ს;

ღოდორა - წმინდა გიორგის ეკლესია - XIX ს;

ჭალოვანი - წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია - XIX ს;

ჭალოვანი - ბუკულაურის წმინდა გიორგის ეკლესია

ჭალოვანი - ბარბარე წმინდისა - XI – XII ს.ს.

წმანი - ნაეკლესიარი - გვიანი შუასაუკუნეები;

ქვემო ლიჩი - ნაეკლესიარი საკვირაოსი - XIX ს.

წმანი - შენობის კვალი - გვიანი შუასაუკუნეები;

ბუკვეთის წმინდა გიორგის ეკლესია

ცხომარეთის ადმინისტრაციული ერთეული:

ცხომარეთი - ჯრუჭის მონასტერი - X ს;

მოხვა - წმინდა გიორგის ეკლესია - გვიანი შუასაუკუნეები;

უზუნთა - წმინდა გიორგის ეკლესია - XIX ს;

ნასოფლარი ზედა ყვიჩორი - ეკლესიის ნანგრევები ცხრა ძმა ცაცხვის სახელწოდებით;

სამღვთო (ნანგრევები) - ადრეული შუა საუკუნეები;

ნასოფლარი გიგილოური - ნაეკლესიარი - ადრეული შუასაუკუნეები;

ჯალაურთის ადმინისტრაციული ერთეული:

ჯალაურთა - წმინდა გიორგის ეკლესია - XIX-XX ს.ს;

ჯალაურთა - წმინდა ღვთისმშობლის ეკლესია - განვითარებული შუასაუკუნეები;

მოძვი - იოანე ნათლისმცემლის ეკლესია - გვიანი შუასაუკუნეები;

მოძვი - წმინდა გიორგის ეკლესია - XIX-XX ს.ს;

ქორეთის ადმინისტრაციული ერთეული:

ქორეთი - უდერძის წმინდა გიორგის ეკლესია - XIX ს;

ქორეთი - მაცხოვრის სახელობის ეკლესია - XI ს;

კალვათა - სამების ეკლესია - XIX-XX ს.ს;

არგვეთის ადმინისტრაციული ერთეული:

სავანე - წმინდა გიორგის ეკლესია - XI ს;

სავანე - წმინდა ნიკოლოზის ეკლესია - გვიანი შუასაუკუნეები;

მახათაური - თედორეწმინდას ეკლესია - XI ს;

ეთო-ეხვევი - დედა ხვთისას ეკლესია - XI ს;

სარეკის ადმინისტრაციული ერთეული:

სარეკი - ღვთაების ეკლესია - გვიანი სუასაუკუნეები;

სარეკი - დედა ღვთისას ეკლესია - XIX-XX ს.ს;

სარეკი - ეკლესია ოქონიგვერდი - გვიანი შუასაუკუნეები;

ბაჯითი - სამების ეკლესია - განვითარებული შუასაუკუნეები;

ბაჯითი - ახალი სამების ეკლესია - XIX ს;

ქვემოხევი - მთავარანგელოზის ეკლესია - XIX ს;

კორბოულის ადმინისტრაციული ერთეული:

შომახეთი - ზარნალის წმინდა გიორგის ეკლესია - გვიანი შუასაუკუნეები;

შომახეთი - წმინდა ნიკოლოზის ეკლესია - XIX ს;

ძლევის წმინდა გიორგის ეკლესია - 1875 წ;

ნიგვზარა - იოანე ნათლისმცემლის ეკლესია - განვითარებული შუასაუკუნეები;

ღვთისმშობლის ეკლესია - 1878 წ;

მერჯევის ადმინისტრაციული ერთეული:

მერჯევი - ანგაროულის ეკლესია - გვიანი შუასაუკუნეები;

მერჯევი - სამების ეკლესია - XIX ს;

ივანწმინდა - ეკლესია - გვიანი შუასაუკუნეები;

ჭალის ამინისტრაციული ერთეული:

ჭალა - ლაშეების ეკლესია - განვითარებული შუასაუკუნეები;

ჭალა - წმინდა გიორგის ეკლესია, აბაშიძეების - გვიანი შუასაუკუნეები;

ჭალა - მთაწმინდის წმინდა გიორრრგის ეკლესია - გვიანი შუასაუკუნეები;

სპეთი - ზედა მაცხოვრის ეკლესია - გვიანი შუასაუკუნეები;

სპეთი - წმინდა გიორგის ჯვარცმის ეკლესიის ნანგრევები - გვიანი შუასაუკუნეები;

დრბო - ყველაწმინდას ეკლესია - 1510 წ;

დარყა - ბერეკლესია - გვიანი შუასაუკუნეები;

დარყა - ეკლესიის ნანგრევები - განვითარებული შუასაუკუნეები;

დარყა - წმინდა გიორგის ეკლესია - განვიტარებული შუასაუკუნეები;

დარყა - მთავარანგელოზის ეკლესია - 1906-1907 წ.წ;

ნასოფლარ დავაეთის ეკლესია - XIX ს-ის II ნახევარი;

პერევი - საჯვარიის წმინდა გიორგის ეკლესია - გვიანი შუასაუკუნეები;

ჯრია - წმინდა გიორგის ეკლესია - XIX ს;

ღონა - მთავარანგელოზის ეკლესია - XIX ს;

ნასოფლარ ჭლეების ეკლესია

ჭიტაეთის ნაეკლესიარი

ჩიხის ადმინისტრაციული ერთეული:

ჩიხა - ზედა სამების ეკლესია - XI ს;

ჩიხა - ქვედა სამების ეკლესია - 1910 – 2003 წ.წ;

ჩიხა - დედა ღვთისას ეკლესია საქალებოთი და იაკობაშვილების ციხე-კოშკით - XI – XII ს;

ორღული - წმინდა გიორგის ეკლესია - გვიანი შუასაუკუნეები;

სხვიტორი - მაცხოვრის ამაღლების ეკლესია - გვიანი შუასაუკუნეები;

მაშოს ეკლესია - გვიანი შუასაუკუნეები;

ნასახტარი - განვითარებული შუასაუკუნეები;

კვერეთი - ნაეკლესიარი - განვითარებული შუასაუკუნეები;

დუნთა - საკვირაო ეკლესია - გვიანი შუასაუკუნეები;

დუნთა - მთავარანგელოზის ეკლესია – XIX ს;

გორიჯვრის წმინდა გიორგის ეკლესია - განვითარებული შუასაუკუნეები, შემდგომში ერთნავიანი ბაზილიკა აგებულია XX ს;

სხვიტორი - ღვთისმშობლს ეკლესია - გვიანი შუასაუკუნეები;

სხვიტორი, აკაკი წერეთლის სახელმწიფო მუზეუმის ეზო - კარის ეკლესია;

წყარო: http://www.sachkhere.gov.ge/ge/eklesia-monastrebi/details/5?fbclid=IwAR1c4nueqde3fTYlpgIZRdVUZSwOywC_Fp_TVQMpYNyAARP3XOAzXMQ_OvU