<უკან დაბრუნება

აფხაზეთის ისტორიული ძეგლები

ქალაქი სოხუმი და სოხუმის რაიონის ძეგლები

1. სოხუმის საკათედრო ტაძარი – 1915 წ., ქ. სოხუმი (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Sukhumi Cathedral – 1915, city of Sukhumi (Cultural Heritage Monument)
2. დიოსკურიას ციხე
3. ეკლესია – XIX ს., ქ. სოხუმი Church – XIX c., city of Sukhumi
4. ბესლეთის ხიდი
5. წმ. გიორგის ეკლესია – ადრე შუა საუკუნეები – XIX ს., სოფ ბესლეთი (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) St.George’s Church – Early Middle Ages – XIX c., village of Besleti (Cultural Heritage Monument)
6. წმ. დემეტრეს ეკლესია – XX ს., სოფ. ზემო ბირცხა (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) St. Demetre’s Church – XX c., village of Zemo Birtskha (Cultural Heritage Monument) ეკლესია – განვითარებული შუა საუკუნეები, სოფ. ბესლეთი (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Church – High Middle Ages, village of Besleti (Cultural Heritage Monument)
7. ეკლესია – განვითარებული შუა საუკუნეები, სოფ. ბესლეთი (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Church – High Middle Ages, village of Besleti (Cultural Heritage Monument)
8. ღმრთისმშობლის ნაეკლესიარი – შუა საუკუნეები, სოფ. ქვემო ბირცხა (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Ruins of the Church of the Mother of God – Middle Ages, village of Kvemo Birtskha (Cultural Heritage Monument)
9. წმ. გიორგის ეკლესია – XX ს., სოფ. პავლოვსკოე (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) St. George’s Church – XX c., village of Pavlovskoe (Cultural Heritage Monument)
10. ღმრთისმშობლის ნაეკლესიარი – განვითარებული შუა საუკუნეები, სოფ. ოდიში (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Ruins of the Church of the Mother of God – High Middle Ages, village of Odishi (Cultural Heritage Monument)
11. წმ. ილიას ეკლესია – XX ს., სოფ. ნახშირა (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) St. Ilia’s Church – XX c., village of Nakhshira (Cultural Heritage Monument)
12. წმ. პანაიას ნაეკლესიარი – შუა საუკუნეები, სოფ. ნახშირა (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Ruins of St. Panaia’s Church – Middle Ages, village of Nakhshira (Cultural Heritage Monument)
13. ფერისცვალების ეკლესია – XIX ს., სოფ. მთისკალთა (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Church of the Transfiguration (Peristsvaleba) – XIX c., village of Mtiskalta (Cultural Heritage Monument)
14. ეკლესიის ნანგრევები – XIX-XX სს., სოფ. მთისკალთა (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Church ruins – XIX-XX cc., village of Mtiskalta (Cultural Heritage Monument)
15. ეკლესია – XIX-XX სს., სოფ. კელასური (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Church – XIX-XX cc., village of Kelasuri (Cultural Heritage Monument)
16. ნაეკლესიარი – ადრე შუა საუკუნეები, სოფ. ზემო იაშთხვა (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Church ruins – Early Middle Ages, village of Zemo Iashtkhva (Cultural Heritage Monument)
17. იოანე ოქროპირის ეკლესია – ადრე შუა საუკუნეები, სოფ. კამანი (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Church of St. John Chrysostom – Early Middle Ages, Village of Kamani (Cultural Heritage Monument)
18. ეკლესია – XIX ს., სოფ. ზემო ეშერა (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Church – XIX c., village of Zemo Eshera (Cultural Heritage Monument)
19. ეკლესია – განვითარებული შუა საუკუნეები, სოფ. ეშერა Church – High Middle Ages, village of Eshera
20. წმ. გიორგის ეკლესია – XIX ს., სოფ. ახალშენი St.George’s Church – XIX c., village of Akhalsheni
21. წმ. თევდორეს ეკლესია – ადრე შუა საუკუნეები, სოფ. ახალშენი (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) St. Theodore’s Church – Early Middle Ages, village of Akhalsheni (Cultural Heritage Monument)
22. წმ. ელიას ეკლესია – 1910 წ., სოფ. ამზარა (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) St. Elijah’s Church – 1910, village of Amzara (Cultural Heritage Monument)
23. წმ. ილიას ეკლესია – XX ს., სოფ. ბირჯა St. Ilia’s Church – XX c., village of Birja
24. ღმრთისმშობლის ეკლესია – XX ს., სოფ. პეტროვსკოე Church of the Mother of God – XX c., village of Petrovskoe
25. არქიტექტურული კომპლექსი – ადრე შუა საუკუნეები, სოფ. კელასური Architectural Complex – Early Middle Ages, village of Kelasuri
26. ეკლესია – XIX ს., სოფ. გვარდა Church – XIX c., village of Gvarda
27. ეკლესია – XIX ს., სოფ. ოდიში Church – XIX c., village of Odishi
28. ეკლესია ოხვამე – XIX- XX სს., სოფ. შრომა Okhvame Church – XIX-XX cc., village of Shroma
29. არქიტექტურული კომპლექსი – განვითარებული შუა საუკუნეები, სოფ. კელასური Architectural Complex – High Middle Ages, village of Kelasuri
30. წმ. ხარლაპის ეკლესია – 1911 წ. სოფ. ლეკუხონა St. Charalambos Church – 1911, village of Lekukhona

ოჩამჩირის რაიონი

1. ბედიის მონასტერი – X-XIV სს., სოფ. აგუბედიის მიდამოები (ეროვნული მნიშვნელობის ძეგლი) 0 Bedia Monastery – X-XIV cc., village of Agubedia area (Monument of National Importance)
2. ილორის წმ. გიორგის ეკლესია – XI ს., სოფ. ილორი (ეროვნული მნიშვნელობის ძეგლი) - St. George’s Church – XI c., village of Ilori (Monument of National Importance)
3. არქიტექტურული კომპლექსი – X ს., სოფ. მოქვი (ეროვნული მნიშვნელობის ძეგლი) Architectural Complex – X c., village of Mokvi (Monument of National Importance)
4. ადაგუას მთის ეკლესია – შუა საუკუნეები, სოფ. ჯგერდა (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) - Adagua Mountain Church – Middle Ages, village of Jgerda (Cultural Heritage Monument) მოქვის მონასტერი
5. ეკლესია „აბაა“ – შუა საუკუნეები, სოფ.ფოქვეში (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) - “Abaa” Church – Middle Ages, village of Pokveshi (Cultural Heritage Monument)
6. ბესლახუბის ეკლესია – შუა საუკუნეები, სოფ. ბესლახუბი (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Church – Middle Ages, village of Beslakhubi (Cultural Heritage Monument)
7. ლაშქენდარის ეკლესია – ადრე შუა საუკუნეები, ქ.ტყვარჩელის მიდამოები - Lashkendari Church – Early Middle Ages, town of Tkvarcheli area
8. ეკლესია – შუა საუკუნეები, სოფ. აჯამფაზარა Church – Middle Ages, village of Ajampazra
9. ნაეკლესიარი – შუა საუკუნეები, სოფ. არადუ Church ruins – Middle Ages, village of Aradu
10. ნაეკლესიარი – შუა საუკუნეები, სოფ. გუფი (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Church ruins – Middle Ages, village of Gufi (Cultural Heritage Monument)
11. ნაეკლესიარი – შუა საუკუნეები, სოფ. ფოქვეში Church ruins – Middle Ages, village of Pokveshi
12. ნაეკლესიარი – შუა საუკუნეები, სოფ. ფოქვეში Church ruins – Middle Ages, village of Pokveshi
13. ფკალის მთის ეკლესია – VI-VII სს., სოფ. ჯგერდა Phkali Mountain Church – VI-VII cc., village of Jgerda
14. ეკლესია მარმალაბაა – გვიანი შუა საუკუნეები, სოფ. აძიუბჟა (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) - Marmalabaa Church – Late Middle Ages, village of Adzyubzha (Cultural Heritage Monument)
15. წმ. გიორგის ეკლესია – შუა საუკუნეები, სოფ. ბედია St.George’s Church – Middle Ages, village of Bedia
16. ეკლესია – გვიანი შუა საუკუნეები, სოფ. აბაჟვახუ Church – Late Middle Ages, village of Abazhvakhu
17. ეკლესია – შუა საუკუნეები, სოფ. ზაგანი Church – Middle Ages, village of Zagani
18. ეკლესია „ფიჭუ ოხვამე“ – გვიანი შუა საუკუნეები, სოფ. მიშველი Church “Pichu Okhvame” – Late Middle Ages, village of Mishveli
19. ეკლესია – შუა საუკუნეები, სოფ. მოქვის მიდამოები Church – Middle Ages, village of Mokvi area
20. ეკლესია – გვიანი შუა საუკუნეები, სოფ. ჯირღული Church – Late Middle Ages, village of Jirghuli
21. ქიაჩის ეკლესია – ადრე შუა საუკუნეები, სოფ. კვიტოული Kiachi Church – Early Middle Ages, village of Kvitouli
22. ჯვარი პატიოსნის ეკლესია – შუა საუკუნეები, სოფ. ჭლოუ - Jvari Patiosani Church – Middle Ages, village of Chlow
23. ეკლესია – შუა საუკუნეები, სოფ. მარმარისკარი Church – Middle Ages, village of Marmariskari
24. წმ. გიორგის ეკლესია – XIX ს., სოფ. ათარა - St. George’s Church – XIX c., village of Atara
25. ეკლესია – შუა საუკუნეები, სოფ. ღვადა - Church – Middle Ages, village of Ghvada
26. ეკლესია – შუა საუკუნეები, სოფ. კაციჰაბლა - Church – Middle Ages, village of Katsihabla
27. ეკლესია – შუა საუკუნეები, სოფ. ტამიში - Church – Middle Ages, village of Tamishi
28. ეკლესია – შუა საუკუნეები, სოფ. კვიტოული - Church – Middle Ages, village of Kvitouli
29. ეკლესია „მურ-აბა“ – შუა საუკუნეები, სოფ. ფოქვეში - “Mur-Aba” Church – Middle Ages, village of Pokveshi

გალის რაიონის ისტორიული ძეგლები

1. გუდავა (IV ს.)
2. ჩხორთოლი (IX-X სს. მიჯნა)
3. მწკელიკარი (X ს.)
4. ღუმურიში (XI ს.)
5. გალის რაიონის ისტორიული ძეგლები
6. გუდავა (IV ს.) წმ. ბარბარეს ეკლესია – VI-VII სს., სოფ. გუდავა St. Barbara’s Church – VI-VII cc., village of Gudava
7. ჩხორთოლი (IX-X სს. მიჯნა)
8. სოფ. ჩხორთოლის ეკლესია – XIX ს. (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Church – XIX c., village of Chkhortoli (Cultural Heritage Monument)
9. მწკელიკარი (X ს.)
10. ღუმურიშის ეკლესია (XI ს.)
11. ღუმურიშის ეკლესია – XIX ს. (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) - Church – XIX c., village of Ghumurishi (Cultural Heritage Monument)
12. ნაბაკევის ეკლესია – შუა საუკუნეები, სოფ. ნაბაკევი (Church – Middle Ages, village of Nabakevi)
13. საბერიოს ეკლესია (საშარაშიო) – შუა საუკუნეები, სოფ. საბერიო Church (Sasharashio) – Middle Ages, village of Saberio
14. ეკლესია (ჩქოტუების) – გვიანი შუა საუკუნეები, სოფ. საბერიო Church (Chkotuebi) – Late Middle Ages, village of Saberio
15. თაგილონის არქიტექტურული კომპლექსი – XVII–XIX სს., სოფ. თაგილონი Architectural Complex – XVII-XIX cc., village of Tagiloni
16. ჩხორთოლის ეკლესია – შუა საუკუნეები, სოფ. ჩხორთოლი Church – Middle Ages, village of Chkhortoli
17. ფშაურის ეკლესია – XIV ს., სოფ. ფშაური Church – XIV c., village of Pshauri
18. შეშელეთის ეკლესია – შუა საუკუნეები, სოფ. შეშელეთი Church – Middle Ages, village of Shesheleti
19. ფიჩორის ეკლესია – შუა საუკუნეები, სოფ. ფიჩორი Church – Middle Ages, village of Pichori
20. წმ. გიორგის ეკლესია – გვიანი შუა საუკუნეები, სოფ. მეგობრობა (St. George’s Church – Late Middle Ages, village of Megobroba)
21. (საგერგაიოს) ეკლესია – XI ს., სოფ. ღუმურიში (Sagergaio) Church – XI c., village of Ghumurishi
22. ხარების ეკლესია – XIX ს., სოფ. ოქუმი (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Church of the Annunciation – XIX c., village of Okumi (Cultural Heritage Monument)
23. წარჩეს ნათლისღების ეკლესია – XIX ს., სოფ. წარჩე (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) - Tsarche Epiphany Church – XIX c., village of Tsarche (Cultural Heritage Monument)
24. სოფ. ჭუბურხინჯის წმ. გიორგის ეკლესია – XIX ს., (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) St. George’s Church – XIX c., village of Chuburkhinji (Cultural Heritage Monument)
25. სოფ. ჭუბურხინჯის ეკლესია – XIX ს., Church – XIX c., village of Chuburkhinji (Before the Russia-Georgia war 1992-1993)
26. თაგილონის ეკლესია – შუა საუკუნეები,
27. წკელიკარის ეკლესია – განვითარებული შუა საუკუნეები, სოფ. რეჩხი Tskelikari Church – High Middle Ages, village of Rechkhi
28. წმ. ბარბარეს ეკლესია – XVIII ს., სოფ. დიხაზურგი St. Barbara’s Church – XVIII c., village of Dikhazurgi
29. მთავარანგელოზის ეკლესია „ფიჭერისტე“ – შუა საუკუნეები, სოფ. წარჩე (Church of the Archangel “Phicheriste” – Middle Ages, village of Tsarche)
30. ეკლესია – XIX ს., სოფ. მახუნჯია Church – XIX c., village of Makhunjia
31. ეკლესია – XX ს., სოფ. რეჩხი Church – XX c., village of Rechkhi
32. ეკლესია – XIX ს., სოფ. ცხირი Church – XIX c., village of Tskhiri

გუდაუთის რაიონი

1. ანაკოფიის ციხე და ეკლესია – შუა საუკუნეები,
2. ახალი ათონის სვიმონ კანანელის ეკლესია
3. ახალი ათონის (ივერიის მთის) მონასტერი (ეროვნული მნიშვნელობის ძეგლი)
4. დოლმენები
5. ბზიფის ციხე
6. ლიხნის კომპლექსი ღმრთისმშობლის მიძინების ეკლესია – X ს., სოფ. ლიხნი (ეროვნული მნიშვნელობის ძეგლი) - Church of the Dormition of the Mother of God – X c., village of Likhni (Monument of National Importance)
7. ეკლესია – XIX ს., სოფ. ლიხნი Church – XIX c., village of Likhni
8. ლიხნის ეკლესია აბა-ათა
9. ამბარას სამეკლესიიანი ბაზილიკა
10. წმ. გიორგის ეკლესია – XX ს., სოფ. აჩანდარა St. George’s Church – XX c., village of Achandara
11. ეკლესია – XIX ს., სოფ. ჯირხვა Church – XIX c., village of Jirkhva
12. ეკლესია – XIX ს., სოფ. ანუხვა (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Church – XIX c., village of Anukhva (Cultural Heritage Monument)
13. ღმრთისმშობლის მიძინების ეკლესია – X ს., სოფ. ლიხნი (ეროვნული მნიშვნელობის ძეგლი) Church of the Dormition of the Mother of God – X c., village of Likhni (Monument of National Importance)
14. ეკლესია «აბანთა” – განვითარებული შუა საუკუნეები, სოფ. ლიხნი “Abanta” Church – High Middle Ages, village of Likhni
15. ეკლესია – განვითარებული შუა საუკუნეები, სოფ. ზვანდრიფში (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Church – High Middle Ages, village of Zvandripshi (Cultural Heritage Monument)
16. ეკლესია „აილაგა-აბიყუ“ – XIX ს., სოფ. ბომბორა Church “Aylaga-Abiku” – XIX c., village of Bombora
17. ამბარას ეკლესია – VIII – IX სს., სოფ. მიუსერა (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Ambara Church – VIII – IX cc., village of Miusera (Cultural Heritage Monument)
18. ნაეკლესიარი – შუა საუკუნეები, სოფ. ვესიოლოვსკი Church ruins – Middle Ages, village of Vesiolovsky
19. ეკლესია – ადრე შუა საუკუნეები, სოფ. ოთხარა Church – Early Middle Ages, village of Otkhara
20. ღმრთისმშობლის ეკლესია – 1847 წ., დაბა გუდაუთა Church of the Mother of God – 1847, Daba Gudauta
21. წმ. პანტელეიმონის მონასტერი – 1875-1900 წ.წ., ქ. ახალი ათონი (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) St. Panteleimon’s Monastery – 1875-1900, New Athos (Cultural Heritage Monument)
22. სვიმონ კანანელის ეკლესია – IX-X სს., ქ. ახალი ათონი (ეროვნული მნიშვნელობის ძეგლი) Church of St. Simeon the Canaanite – IX-X cc., New Athos (Monument of National Importance)
23. ეკლესია – ადრე შუა საუკუნეები, სოფ. ბომბორა (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Church – Early Middle Ages, village of Bombora (Cultural Heritage Monument)
24. ეკლესია – ადრე შუა საუკუნეები, სოფ. ბომბორა (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Church – Early Middle Ages, village of Bombora (Cultural Heritage Monument)
25. არქიტექტურული კომპლექსი – X- XII სს., სოფ. ბომბორა Architectural Complex – X-XII cc., village of Bombora
26. მთის ეკლესია – XI ს., სოფ. სამათო Mountain Church – XI c., village of Samato
27. მთის ეკლესია – VIII- IX სს., სოფ. ფსიგხვა Mountain Church – VIII-IX cc., village of Psigkhva
28. ეკლესია – ადრე შუა საუკუნეები, სოფ. მუგუძირხვა Church – Early Middle Ages, village of Mugudzirkhva
29. ბაზილიკა სვიმონ კანანელის – X- XI სს., სოფ. ფსირცხა (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Basilica of Simon the Canaanite – X-XI cc., village of Psirtskha (Cultural Heritage Monument)
30. ეკლესია – X- XI სს., სოფ. ფსირცხა (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Church – X-XI cc., village of Psirtskha (Cultural Heritage Monument)
31. ეკლესია – გვიანი შუა საუკუნეები, სოფ. ყულანურხვა (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Church – Late Middle Ages, village of Kulanurkhva (Cultural Heritage Monument)
32. წმ. ნიკოლოზის ეკლესია – X ს., სოფ. ხოფა (ხუაფი) (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) St. Nicholas’ Church – X c., village of Khopi (Khuafi) (Cultural Heritage Monument)
33. ეკლესია – XIX- XX სს., სოფ. ააცი Church – XIX-XX cc., village of Aatsi
34. არქიტექტურული კომპლექსი – VIII-X სს., სოფ. აბღარქუხი (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Architectural Complex – VIII-X cc., village of Abgharkukhi (Cultural Heritage Monument)
35. ეკლესია – VIII-IX სს., ქ. ახალი ათონი (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Church – VIII-IX cc., New Athos (Cultural Heritage Monument)
36. ეკლესია – შუა საუკუნეები, სოფ. ახუწა Church – Middle Ages, village of Akhutsa
37. არქიტექტურული კომპლექსი – შუა საუკუნეები, სოფ. კალდახვარა (ეროვნული მნიშვნელობის ძეგლი) Architectural Complex – Middle Ages, village of Kaldakhvara (Monument of National Importance)

გულრიფშის რაიონი

1. დრანდის გუმბათიანი ეკლესია VI-VII სს., სოფ. დრანდა
2. ეკლესია – შუა საუკუნეები, სოფ. პოლტავა- ალექსანდროვსკოე Church – Middle Ages, village of Poltava- Alexandrovskoye
3. ეკლესია – შუა საუკუნეები, სოფ. ბაღმარანი (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) - Church – Middle Ages, village of Baghmarani (Cultural Heritage Monument)
4. არქიტექტურული კომპლექსი – ადრე შუა საუკუნეები, სოფ. წებელდა (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) - Architectural Complex – Early Middle Ages, village of Tsebelda (Cultural Heritage Monument)
5. ეკლესია – XIX საუკუნის დასაწყისი, სოფ. აზანთა (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) - Church – the beginning of the XIX century, village of Azanta (Cultural Heritage Monument)
6. ეკლესია – 1898 წ., სოფ. ბაღმარანი (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Church – 1898, village of Baghmarani (Cultural Heritage Monument)
7. ეკლესია – შუა საუკუნეები, სოფ. ბაღმარანი (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Church – Middle Ages, village of Baghmarani (Cultural Heritage Monument)
8. ეკლესია – XIX ს., სოფ. ზემო შაფი (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) - Church – XIX c., village of Zemo Shafi (Cultural Heritage Monument)
9. ეკლესია – XIX ს., დაბა გულრიფში (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) - Church – XIX c., Daba Gulripshi (Cultural Heritage Monument)
10. ეკლესია – XIX საუკუნის მეორე ნახევარი, სოფ. აჭანდარა (პოლტავსკოე) (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Church – 2nd half of the XIX century, village of Achandara (Poltavskoe) (Cultural Heritage Monument)
11. ეკლესია – XIX ს., სოფ. დრანდა Church – XIX c., village of Dranda
12. ეკლესია – შუა საუკუნეები, სოფ. ბაბუშარა (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Church – Middle Ages, village of Babushara (Cultural Heritage Monument)
13. ეკლესია – XII-XIII სს., სოფ. ოქტომბერი Church – XII-XIII cc., village of Oktomberi
14. არქიტექტურული კომპლექსი – გვიანი შუა საუკუნეები, სოფ. ოქტომბერი Architectural Complex – Late Middle Ages, village of Oktomberi
15. ეკლესია – შუა საუკუნეები, სოფ. ჩხალთა Church – Middle Ages, village of Chkhalta
16. ეკლესია – ადრე შუა საუკუნეები, სოფ. საკენი -Church – Early Middle Ages, village of Sakeni
17. წმ. თევდორეს ეკლესია – XI ს., სოფ. წებელდა St. Theodore’s Church – XI c., village of Tsebelda
18. წმ. ეკატერინეს ეკლესია – XI ს., სოფ. წებელდა St. Catherine’s Church – XI c., village of Tsebelda
19. წმ. გიორგის ეკლესია – XI- XII სს., სოფ. წებელდა St. George’s Church – XI-XII cc., village of Tsebelda
20. წმ. ანდრია პირველწოდებულის ეკლესია – XI ს., სოფ. წებელდა Church of St. Andrew the First-Called – XI c., village of Tsebelda
21. ეკლესია – შუა საუკუნეები, სოფ. ქვემო აფიანჩა Church – Middle Ages, village of Kvemo Apiancha
22. ეკლესია – შუა საუკუნეები, სოფ. ოქტომბერი Church – Middle Ages, village of Oktomberi

გაგრის რაიონის ისტორიული ძეგლები

1. ბიჭვინთის მონასტერი ბიჭვინტის არქიტექტურული კომპლექსი – X -XII სს., დაბა ბიჭვინტა (ეროვნული მნიშვნელობის ძეგლი) Bichvinta Architectural Complex – X-XII cc., Daba Bichvinta (Monument of National Importance)
2. აბაათა
3. გაგრის ეკლესია ბაზილიკური, ძველი გაგრის ეკლესია – IX ს., ქ. გაგრა (ეროვნული მნიშვნელობის ძეგლი) Old Gagra Church – IX c., town of Gagra (Monument of National Importance)
4. ეკლესია – XIX- XX სს., ქ. გაგრა (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Church – XIX-XX cc., town of Gagra (Cultural Heritage Monument)
5. ეკლესიის ნანგრევები – შუა საუკუნეები, ქ. გაგრა (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Church ruins – Middle Ages, town of Gagra (Cultural Heritage Monument)
6. განთიადის ბაზილიკა, ადრე შუა საუკუნეები, დაბა განთიადი (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Church – Early Middle Ages, Daba Gantiadi (Cultural Heritage Monument)
7. ეკლესია – XIX საუკუნის II ნახევარი, დაბა განთიადი (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Church – 2nd half of the XIX century, Daba Gantiadi (Cultural Heritage Monument)
8. ეკლესიის ნანგრევები – შუა საუკუნეები, სოფ. ლიძავა (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Church ruins – Middle Ages, village of Lidzava (Cultural Heritage Monument)
9. ეკლესია-მონასტერი – ადრე შუა საუკუნეები, სოფ. სულევო (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Church-Monastery – Early Middle Ages, village of Sulevo (Cultural Heritage Monument)
10. ცანდრიფშის ბაზილიკა – VI ს., დაბა განთიადი (ეროვნული მნიშვნელობის ძეგლი) Tsandripsh Basilica – VI c., Daba Gantiadi (Monument of National Importance)
11. ბზიფის ციხის ეკლესია – VIII-X სს., დაბა ბზიფი (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Bzyb Fortress Church – VIII-X cc., Daba Bzyb (Cultural Heritage Monument)
12. ალახაძის ეკლესია – ადრე შუა საუკუნეები, სოფ. ალახაძი (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Church – Early Middle Ages, village of Alakhadzi (Cultural Heritage Monument)
13. ბზიფის ბაზილიკური ეკლესიის ნანგრევები – ადრე შუა საუკუნეები, დაბა ბზიფი (კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი) Ruins of the Basilica Church – Early Middle Ages, Daba Bzyb (Cultural Heritage Monument)

გამოყენებული წყარო: ოკუპირებული მემკვიდრეობა - (რელიგიური ნაგებობები ოკუპირებულ აფხაზეთის ავტონომიურ რესპუბლიკასა და ცხინვალის რეგიონში) / მთავარი რედაქტორი: ზ. ვაშაყმაძე, თბილისი / TBILISI, 2021

ფოტოალბომის სრული ვერსია




 

ნ. ფიფია - მთიელთა მიგრაციის დასაწყისი დასავლეთ საქართველოში წელთაღრიცხვების მიჯნაზე

ბარონი დე ბაი - აფხაზეთში. ერთი მივლინების მოგონებანი

 

მე-19 საუკუნეში აღბეჭდილი აფხაზეთი

(მადლობას ვუხდით ქეთევან პავლიაშვილს და სოსო აბრალავას მოწოდებული ფოტომასალისათვის)

აფხაზეთი და მასში ახალი ათონის სიმონ კანანელის სახელობის მონასტერი

ავტორი: არქიმანდრიტი ლეონიდე

წიგნის პირველი გამოცემა 1885 წელს ყოფილა. სურათები მეორე, შევსებული გამოცემიდანაა – სადაც ორი თარიღია მითითებული – 1898 და 1899. პირველ გვერდზე ეს უკანასკნელი თარიღია მითითებული. ეტყობა მეორე თარიღი ცენზურის გავლისაა – "от московскаго духовно-цензурнаго комитета печатать дозваляетця"-ო , რის შემდეგაც დაბეჭდეს ალბათ ეს წიგნი...























































 

ილორი (აფხ.Елыр), სოფელი ოჩამჩირის რაიონში, აფხაზეთი. მდებარეობს შავი ზღვის პირას, ოჩამჩირესთან სიახლოვეს. სოფლის მოსახლეობა 1989 წელს შეადგენდა 2099 ადამიანს და ძირითადად ქართველებით იყო დასახლებული. ეს მიდამო პირველად ისტორიული წყაროებში ნახსენებია XI საუკუნეში. შუა საუკუნეებში ილორი სამეგრელოს სამთავროს ნაწილი იყო. ამ სოფელში მდებარეობს დასავლეთ საქართველოს შუა საუკუნეების ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი არქიტექტურული ძეგლი - ილორის წმინდა გიორგის ეკლესია, რომელიც XI საუკუნის პირველ მეოთხედშია აგებული.1886 წელს მეფის რუსეთის მიერ ჩატარებული აღწერის მონაცემებით ილორში ცხოვრობდა 1120 მართლმადიდებელი ქრისტიანი და 6 სუნიტი მაჰმადიანი. ილორში ორი თავადი, 136 აზნაური, 6 სასულიერო პირი და 982 გლეხი სახლობდა. XIX საუკუნის აღწერებში ილორის მოსახლეობა მიკუთვნებულია ეთნიკურ სამურზაყანოელებს, თუმცა ტერიტორიულად ეს ადგილი სამურზაყანოს არ ეკუთვნოდა. 1926 წლის აღწერით მოსახლეობის ნახევარი აფხაზად ჩაეწერა, დანარჩენი ქართველად. ამავე დროს მცხოვრებთა მხოლოდ 5,6%-მა დაასახელა მშობლიურ ენად აფხაზური, 91,1% მთავარ ენად მეგრული აღნიშნა. შემდგომში ილორის თითქმის მთელი მოსახლეობა ქართველად მოიხსენებს თავს. 1992-93 წლების კონფლიქტის შედეგად სოფელი ილორი თითქმის მთლიანად განადგურდა (განადგურებულია 350 საცხოვრებელი სახლი) და გაუკაცრიელდა.

ილორის წმ.გიორგის ეკლესია - XI საუკუნის ქართული ხუროთმოძღვრების ძეგლი, რომელიც აგებულია სოფ.ილორის (ოჩამჩირის რაიონი) შუაგულში, დასავლეთ საქართველოს უმნიშვნელოვანეს სალოცავს წარმოადგენდა. პროპორციათა მოხდენილობითა და შესრულების ტექნიკური დონით იგი ექცევა ნაგებობათა იმ წრეში, რომელშიც ჩანს შუა საუკუნეების საქართველოს წამყვანი რეგიონების მხატვრული მისწრაფებანი. ილორის ეკლესია აფსიდით დასრულებული ერთნავიანი ნაგებობაა, რომელსაც ჩრდილოეთიდან, სამხრეთიდან და დასავლეთიდან სხვადასხვა ხანის მინაშენები აქვს. აღმოსავლეთ ფასადზე შემონახულია ძველი ქართული წარწერებიანი 5 ქვა, რომლებიც ასევე XI საუკუნის I მეოთხედით თარიღდება. XVII საუკუნეში ილორის ეკლესია ლევან II დადიანმა შეაკეთა. 1736 წელს დაწვეს თურქებმა. აღადგინეს ოდიშის მთავრებმა. ძეგლი საფუძვლიანად შეაკეთეს XIX საუკუნის 40-იან წლებში.

წყარო:  http://ilori.ge/ilori

კოდორის ხეობაში სტაციონარული გათხრებისა და ზედაპირული დაზვერვის შედეგად 150-ზე მეტი არქეოლოგიური ძეგლია დაფიქსირებული, რომლებიც ქვის ხანიდან გვიანი შუა საუკუნეების ჩათვლით ხეობის ისტორიას ასახავენ. ძეგლები წარმოდგენილია სხვადასხვა პერიოდის ღია სადგომებითა და ნამოსახლარებით, საწარმოო უბნებით, საკულტო ნაგებობებით, რომელთა მეშვეობით ირკვევა, რომ ძვ.წ. აღ.-ის მეოთხე ათასწლეულის მეორე ნახევრიდან აფხაზეთის მთელი ტერიტორია, მათ შორის კოდორის ხეობა, ყველა ისტორიულ პერიოდში, ერთიანი დასავლურ-კოლხური ცივილიზაციის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს. მეცნიერთა აზრით, აღნიშნული ტერიტორია ოდითგანვე დასახლებული ყოფილა ქართული /სვანები, მეგრელ-ლაზები, შესაძლოა ქართებიც/ და აფხაზური ტომებით.

http://www.abkhazia.gov.ge/index.php?lng=geo&page=up_his