topmenu
მთავარი
ეპარქიები
ეკლესია-მონასტრები
ციხე-ქალაქები
უძველესი საქართველო
ექსპონატები
მითები და ლეგენდები
საქართველოს მეფეები
მემატიანე
ტრადიციები და სიმბოლიკა
ქართველები
ენა და დამწერლობა
პროზა და პოეზია
სიმღერები, საგალობლები
სიახლეები, აღმოჩენები
საინტერესო სტატიები
ბმულები, ბიბლიოგრაფია
ქართული იარაღი
რუკები და მარშრუტები
ბუნება
ფორუმი
ჩვენს შესახებ
რუკები

 

გ. ქავთარაძე - ზოგიერთი მინოსური სიტყვის ეტიმოლოგიისათვის

<უკან დაბრუნება......<<ენა და დამწერლობა>>>

საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის

დაარსების მე-40 წლისთავისადმი

მიძღვნილი თბილისის

ახალგაზრდა მეცნიერთა

საიუბილეო კონფერენცია

თბილისი,

1981

გიორგი ქავთარაძე - ზოგიერთი მინოსური სიტყვის ეტიმოლოგიისათვის // არქეოლოგიური კვლევის ცენტრი

კრეტის A-ხაზოვანი ტექსტებიდან მხოლოდ რამდენიმე სიტყვის მნიშვნელობა არის მეტ-ნაკლებად დადგენილი, მათთან სემიტურ და ინდოევროპულ მასალას აკავშირებენ. ვფიქრობთ, დასაშვები უნდა იყოს ქართველური ენების მონაცემების გათვალისწინებაც:

შდრ. მინოსური kuro (შენაჯამები) - ქართულ-ზანური ḳar/ḳr (შეკვრა, დაკავშირება) და *ḳreb/ḳareb (შეგროვება);

მინოსური kiro (დეფიციტი) - ქართულ-ზანური *ḳal (დეფიციტი);

მინოსური kunisu  და qerau (მარცვლეული) - ქართულ-ზანური  *kum (მოხალული მარცვალი, ფშავური სელი) და მოხევური ხ*ირი (გამხმარი თივის ღერო);

მინოსური kati, karopa, qapa, kararewe (ჭურჭელი) - ქართულ-ზანური *ḳ ardala რაჭული კორვა, ქარა, გობი;

მინოსური tanano, atano, jatano (წაწერილი საკულტო ნივთებზე) - ქართული“ტან”- ზმნისძირი (გატანება, ატანა);

მინოსური daku (ღვთაება “მიწა”) - ქართულ-ზანური *tiqa (თიხა, ნიადაგი მიწა);

მინოსური api' (შელოცვის ფორმულ) - ღვთაება აპანი;

მორფოლოგიური მონაცემებიდან შდრ. მინოსური u - პრეფიქსი -ანალოგიურ ქართულ-ზანურ კლებით პრეფიქსს და აგრეთვე აღმატებითი ხარისხის პრეფიქსულ ფორმანტს; ხოლო მრავლობითი რიცხვის მინოსური t - ფორმანტი - მოთხრობითი, მიცემითი და ნათესაობითი ბრუნვების მრავლობითი რიცხვის ძველქართულ t - ფორმანტს.

ბერძნული ენის დიალექტებში შემონახულ, მცენარეების აღმნიშვნელ მინოსურ ტერმინებს თითქოს მიახლოებული პარალელები უნდა ეძებნებოდეთ ქართველურ ენებსა და მათ დიალექტებში: ἄκυλος “რკო”, შდრ. ქართულ-ზანური  *ḳrḳo “რკო”; μιμαίκυλον "მარწყვი", შდრ. საერთო ქართველური *mar w (აგრეთვე ბასკური maguri);

βράβυλον "კვრინჩხა", შდრ. ინგილოური დიალექტის ბრული “ბარდი”;

ὄσπρεα “ჭოტოსანი ნაყოფი”, შდრ. ქართლური დიალექტის სპირო “ბლის ქერქის აბგა”;

ζίζυφον “ბუჩქიანი მცენარე”, შდრ. ქართულ-ზანური *ჳeჳ(w) ეკლებიანი, დატოტვილი ბუჩქი”;

σταφυλή “ყურძნის მტევანი”, შდრ. ძველქართული სთუელი “რთველი”, სთული “დართული ნართი”, რომლებიც შესაძლოა ქართულ-ზანურ *rtw-ს "გადაფარება" უკავშირდებიან. სავარაუდოა, რომ მინოსური დამწერლობის წაკითხვის მცდელობასთან დაკავშირებით, სხვა ენების მონაცემებთან ერთად, გათვალისწინებული უნდა იყოს ქართველური ენების მონაცემებიც, განსაკუთრებით წინაბერძნული ენის მათთან სიახლოვის ფონზე.